Wrażliwa skóra niemowlaka w codziennej pielęgnacji

Skóra niemowlaka jest tak delikatna i wrażliwa jak on sam. Każda mama to wie i czuje. Wszystkie informacje dotyczące pielęgnacji malucha nie pozostają jej obojętne, stąd duża potrzeba i chłonność wszelkiej wiedzy dotyczącej opieki nad niemowlakiem.

Natura zadbała i wzbogaciła nas od samego urodzenia w mechanizmy obronne zapewniające bezpieczeństwo w powolnej adaptacji do środowiska poza łonem matki. Wiemy, że dziecko rośnie i rozwija się w środowisku wodnym. Po urodzeniu jego organizm przeżywa lekki szok z racji zmiany tego środowiska. Naskórek niemowlaka, mimo swojej delikatności i zwiększonej przez to wrażliwości na podrażnienia jest sam w sobie doskonały, co warunkuje zdrowie i rozwój dziecka w pierwszych chwilach po urodzeniu.

Tę doskonałość tworzy ochronny płaszcz lipidowy, tak zwana maź poporodowa. Powłoka lipidowa mazi, w której rodzi się dziecko, jest wielkim bogactwem skóry noworodka. Dlatego też pozostawia się ją jak najdłużej, aby umożliwić wchłonięcie jak największej ilości substancji. Pierwsza kąpiel dziecka zalecana jest co najmniej po 6 godzinach od narodzin i powinna być krótka. Płaszcz ten tworzy system zapobiegający nadmiernej utracie wody (TEWL). Skład płaszcza dziecka nieznacznie różni się od człowieka dorosłego. Głównym jego składnikiem jest cholesterol, a nie kwasy tłuszczowe.

Stosując od pierwszych chwil życia noworodka odpowiednie kosmetyki z bogatym składem m.in. allantoiny czy lanoliny, z kompleksem właśnie tych brakujących nienasyconych kwasów tłuszczowych jest dobrą praktyką, która  zapewnia utrzymanie skóry niemowlaka w doskonałej formie. Zdrowa skóra niemowlaka przyjmuje właściwie wszystkie docierające bodźce, czucie dotyku, ciepła i zimna.

Taka stymulacja podczas pielęgnacji dziecka przy zdrowej i zadbanej skórze  jest dla niego wielką przyjemnością i gwarantuje prawidłowy rozwój dziecka. Stosowanie nieprawidłowej pielęgnacji i nieodpowiednich kosmetyków może przyczynić się do zniszczenia tego płaszcza wodnego, co zwiększy nadwrażliwość skóry niemowlaka, a dalej rozwinie atopowe zapalenie skóry. Ponadto dobrze zadbana, dobrze nawilżona skóra niemowlaka zapewnia mu spokojny sen, gdyż zazwyczaj reakcje skórne, swędzenia nie dają maluchowi zasnąć. A każdy wie, że sen dziecka jest regeneracją sił i opiekuna/rodzica i samego niemowlaka.

Wiemy, że skóra człowieka jest powierzchniowo największym jego narządem. I jak inne narządy potrafi reagować na wszelkie mechanizmy stresogenne. Takich czynników, jak się okazuje jest wiele, chociażby nagła zmiana środowiska przy porodzie. Stres taki jest pokonywany nie tylko przez organizm malucha, ale również widoczny jest na jego skórze.

Ta adaptacja do życia w nowym środowisku pobudza wiele mechanizmów obronnych skóry, które mogą być właściwie wspomagane odpowiednią pielęgnacją. Nawet napięcie mięśni dziecka oddaje tę reakcję. Stąd niezmiernie istotne jest zmniejszanie wszystkich czynników wywołujących skórne reakcje stresowe. Jednym z nich są wszystkie mechanizmy zmniejszające nawilżenie skóry dziecka. Tylko zdrowa skóra lubi czucie, natomiast zmieniona chorobowo lub niezadbana odpowiednio odrzuca dotyk. Nagła zmiana środowiska z bardzo wilgotnego łona matki na suche, czy pierwsze zetknięcie się z zanieczyszczeniem środowiska, z dużą ilością alergenów, patogenów, innych środków toksycznych,  może być przyczyną wielu zmian na skórze, co będzie troską każdej mamy. Pielęgnacja skóry malucha ma wielkie znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju noworodka, a później niemowlaka. Zawsze najlepiej zastosować takie kosmetyki, które swoim składem będą bardzo zbliżone do składu skóry niemowlaka, a jednocześnie będą uzupełniały składniki, których brakuje.

Opieka nad skórą niemowlaka to często zmaganie się z otarciami. Dzieje się tak, kiedy ubranka wykonane są z tworzywa sztucznego, nieprzepuszczalnego, bądź po prostu dziecko ubierane jest niewłaściwe do temperatury na zewnątrz. Najczęściej ten problem występuje latem, kiedy są wysokie temperatury powietrza. Najważniejszym składnikiem kremu przy otarciach jest tlenek cynku, którego bogactwo działania daje mu szerokie zastosowanie. Zmniejsza stan zapalny, łagodzi zmiany i przyspiesza gojenie.  

Wrażliwa skóra niemowlaka w codziennej pielęgnacji

Innym  problemem wymagającym odpowiedniej pielęgnacji są odleżyny niemowlaka, zwane inaczej odparzeniami. Początkowo pojawia się zaczerwienie, przesuszenie i złuszczenie naskórka w miejscach bardziej wrażliwych, jakimi są pachwiny czy okolice pośladków. Pojawia się zmienione chorobowe miejsce, na co dziecko reaguje często płaczem i wykazuje objawy niepokoju. Taki dyskomfort dziecka budzi niepokój u mamy i sprawia ogólny chaos nawet w prostych czynnościach rodzicielskich. Dlatego profilaktyka w pielęgnacji wrażliwej i skłonnej do podrażnień skóry niemowlaka jest bardzo ważna. Odpowiedni zestaw kosmetyków umożliwiających taką profilaktykę powinien być dla każdej mamy najważniejszy, aby w konsekwencji uniknąć nawet poważnych zakażeń bakteryjnych czy grzybiczych. Oczywiście bardzo ważne w pielęgnacji skóry niemowlaka jest odpowiednia jakość ubrań niemowlęcych, odpowiednie dobranie warstw ubraniowych w zależności od temperatury otoczenia. Zachowanie wszelkich zasad i norm przyjętych, stosowanie zalecanych kosmetyków pozwala na spokojny sen dziecka i jego rodziców/opiekunów.  

Skóra wrażliwa niemowlaka jest bardzo podatna na zmiany atopowe (AZS), nierzadko teraz o podłożu alergicznym. Nazywana jest świerzbiączką. Podłoże takich zmian zapalnych może mieć podłoże genetyczne prowadzące do zmian w budowie naskórka oraz odpowiedzią układu immunologicznego. Zmieniony naskórek niemowlaka jest bardziej podatny na utratę wody, co zwiększa jego przepuszczalność dla alergenów, związków toksycznych, bakterii.

To już poważne zmiany zapalne skóry niemowlaka, objawiające się uporczywym świądem, zwiększoną suchością skóry, szczególnie w okolicach twarzy (policzki, małżowiny uszne) oraz w wyprostnych kończyn. Wiadomo, że takimi zmianami musi się zająć specjalista, jednak wielkim wspomaganiem leczenia będzie odpowiednia pielęgnacja zmienionych chorobowo ran. Zawsze po intensywnym leczeniu AZS wskazana jest codzienna pielęgnacja skóry kosmetykiem o właściwej konsystencji tak, aby łatwo było rozprowadzić taki krem po skórze. Innym ważnym aspektem jest skład, jak np. gliceryna – substancja o silnych właściwościach higroskopijnych, a więc działająca leczniczo na bardzo wysuszone zmiany skórne. Działanie gliceryny to też utrzymanie naskórka w dobrej kondycji. Innym ważnym składnikiem  kosmetyku jest D-panthenol, prowitamina B5, która w skórze przekształca się we właściwą B5 o działaniu silnie nawilżającym i regenerującym wszelkie uszkodzenia skóry.
Podsumowując – każdy rodzic powinien wybrać krem pod potrzeby swojego dziecka, ale zwracać uwagę na skład, który zabezpieczy wrażliwą skórę malucha.

 


 

Piśmiennictwo:

  1. Kurzawa R., Dworak-Szumlińska B., Milanowski J. Zasada praktycznego postępowania leczniczego w atopowym zapaleniu skóry (AZS) u dzieci. Acta Pneumonol. Allergol.Pediatr.2007,10,8-11.
  2. Dr hab. Dorota Jenerowicz, prof. UMP, dr hab. Adriana Polańska katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Ruszkowska L.: Pielęgnacja skóry noworodka i małego dziecka- stanowisko dermatologów dziecięcych. Standardy medyczne/ Pediatra, 2012, T.9.,247-250.

  1. Sybilski A. J.: Skóra- najważniejszy narząd naszego ciała. Dbajmy o nią!. Pediatr. Med. Rodz.,8(4), 375-379

 

Autor:

Marzena Sobolewska – Specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego.

Akademia Radzenia i Rodzenia BeBa, Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów opieki Zdrowotnej- Szpital w Iłży.