Dr n. o zdr. Agnieszka Skurzak

Skóra noworodka i niemowlęcia jest miękka, aksamitna, różowa, elastyczna,  wrażliwa na dotyk, chroni przed urazami i działaniem toksyn. Jest cienka, przezroczysta, delikatna. Skóra niemowlaka w wyniku wzrostu elastyny jest grubsza, pokryta płaszczem lipidowym, który zapobiega nadmiernej utracie wody. Około 3 roku życia skóra dziecka osiąga swoją dojrzałość, którą warunkuje właściwy rozwój, pielęgnacja i opieka w okresie noworodkowym, niemowlęcym i wczesnodziecięcym [1,2,3].

Delikatna skóra dziecka wymaga właściwej pielęgnacji oraz kontaktu z bielizną wypraną w odpowiednich, delikatnych, hipoalergicznych produktach posiadających pozytywną opinię IMiD.

Noworodki nie posiadają skóry tłustej ze względu na niedojrzałość gruczołów łojowych. Natomiast występują inne typy skóry niejednokrotnie trudne do jednoznacznego zdefiniowania.

Typy skóry dziecka:

  • Skóra normalna
  • Skora sucha
  • Skóra wrażliwa
  • Skóra atopowa.

Skóra normalna

Ten rodzaj skóry występuje u noworodków najrzadziej.

Cechy skóry normalnej:

  • Gładka powierzchnia, bez obecności plamek, krostek, szorstkich miejsc
  • Skóra zaróżowiona, elastyczna, delikatna w dotyku.

Skóra normalna jest łatwa w pielęgnacji przy wykorzystaniu właściwych kosmetyków, nie wymaga dodatkowych zabiegów. Jednakże należy przestrzegać określonych zasad pielęgnacji skóry, właściwej kąpieli, stosowania kosmetyków, aby nie doprowadzić do pojawienia się skóry suchej [3,4,5].

Skóra sucha

Występuje najczęściej, zarówno w okresie noworodkowym jak i niemowlęcym. Powstaje w wyniku braku warstwy hydrolipidowej.

Cechy skóry suchej:

  • Szorstkość
  • Łuszczenie się
  • Przy znacznym stopniu wysuszenia można zaobserwować bolesne podrażnienia.

Kosmetyki stosowane do pielęgnacji powinny zawierać ceramidy odbudowujące warstwę hydrolipidową skóry oraz emolienty. Pielęgnacja ma za zadanie nawilżać, odżywiać i natłuszczać suchą skórę [4,6,7]. Dziecko należy ubierać w ubrania z naturalnych tkanin wyprane w hipoalergicznych, przetestowanych klinicznie detergentach i wyprasowane po stronie mającej bezpośredni kontakt ze skórą.

Skóra wrażliwa

Bardzo często pojawia się w wyniku niewłaściwej pielęgnacji suchej skóry. Charakterystyczne zmiany mogą powstać w wyniku działania czynników szkodliwych dla skóry dziecka, takich jak: promienie słoneczne, suche powietrze, dym z papierosa, czy substancje znajdujące się w proszku do prania. Reakcja skóry wrażliwej na czynniki drażniące jest natychmiastowa, inaczej niż podczas działania czynnika alergizującego gdzie reakcja na skórze jest opóźniona: od 12 do 72 godzin.

Aby zapobiegać pojawieniu się skóry wrażliwej u dziecka należy unikać czynników drażniących i dbać o właściwą pielęgnację.

Cechy skóry wrażliwej:

  • Suchy naskórek
  • Występują podrażnienia, krostki.

Do pielęgnacji należy używać kosmetyków hipoalergicznych, nawilżających, łagodzących podrażnienia, tworzących warstwę ochronną na skórze [4,6,7].

Skóra atopowa

Skórę atopową należy odróżniać od skóry suchej i wrażliwej. Ujawnia się u 20% dzieci w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia. Do pojawienia się skóry atopowej przyczyniają się czynniki środowiskowe takie jak: mydła i detergenty stosowane w pielęgnacji dziecka, predyspozycje rodzinne do występowania alergii, a także alergeny pokarmowe typu mleko i jaja, które mogą być jedną z przyczyn zaostrzenia zmian skórnych u dzieci do 2. roku życia.

Cechy skóry atopowej:

  • Świąd skóry
  • Suchość, łuszczenie się naskórka
  • Występowanie zmian skórnych w postaci: wysypki, krostek, pęcherzy, zaczerwienienia
  • Zmiany skórne u noworodków i niemowląt rozmieszczone są symetrycznie na łokciach, kolanach, twarzy
  • U dzieci starszych zmiany występują pod kolanami, w zgięciach łokciowych, na rękach i stopach.

W pielęgnacji skóry atopowej ważne jest systematyczne stosowanie właściwych preparatów o działaniu nawilżającym i natłuszczającym oraz korzystanie z konsultacji lekarskich [8,9,10].

Istotne jest unikanie czynników drażniących, poprzez np. stosowanie bielizny z naturalnych materiałów, uprzednio wypranej w hipoalergicznych środkach do prania dziecięcego.

Różnicowanie typów skóry występujących u niemowlaka jest trudne, ale istotne ze względu na konieczność doboru właściwych preparatów do pielęgnacji oraz stosowania odpowiednich produktów do prania ubrań dziecka. Produkty do prania Lovela Baby są testowane klinicznie, a także posiadają pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka oraz rekomendację lekarza dermatologa.  Ich specjalnie opracowana, wyjątkowo delikatna formuła nie zawiera enzymów ani innych substancji, które mogą podrażniać skórę maluszków. Dzięki temu Lovela Baby jest bezpieczna dla najmłodszych już od pierwszego dnia życia.

Piśmiennictwo:

  1. Obuchowicz A. Badanie przedmiotowe. W: Obuchowicz A. (red.). Badanie przedmiotowe i podmiotowe w pediatrii. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016:48-52.
  2. Trotter S. Pielęgnacja skóry noworodka. W: Iwanowicz-Palus G.(red.pol.). Noworodek i jego rodzina. Praktyka położnicza. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012:100-114.
  3. Skurzak A. Opieka nad noworodkiem. W: Iwanowicz-Palus G., Bień A. (red.). Edukacja przedporodowa. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020:351-358.
  4. Musialik-Świetlińska E: Pielęgnacja skóry noworodka donoszonego i wcześniaka. W: Świetliński J. (red.). Neonatologia i opieka nad noworodkiem. Tom 1. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017:291-311.
  5. Świetliński J. Opieka nad zdrowym noworodkiem. W: Świetliński J. (red.). Neonatologia i opieka nad noworodkiem. Tom 1. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017:85-91.
  6. Szczapa J. Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlęcia. Standardy opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. 2019:104-107.
  7. Czerwińska-Pawluk I., Gregier M. Knowledge of nursing students about the physiological determinants of skin care for newborns and infants. Pedagogy and Psychology of Sport. 2020;6(2):51-60.
  8. Ruszkowska L. Atopowe zapalenie skóry u niemowląt. Postęp Neonatologii. 2018;24(1):65-68.
  9. Millan M., Mijas J. Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka. Nowa Pediatria. 2017; 21(4): 114-122.
  10. Duan, Ma L., Galzote C., Kong F.-O., Shen Ch.-P. A Randomized Pilot Clinical Assessment Of Three Skincare Regimens On Skin Conditions In Infants. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2019; 12:895-909.

Dr n. o zdr. Agnieszka Skurzak

Katedra i Zakład Rozwoju Położnictwa

WNoZ, UM Lublin